FİZİK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ A-F

A-


*Archimedes' principle-Archimides prensibi (Bir sıvının kaldırma kuvveti yer değiştiren sıvı miktarı ile orantılıdır.)
*Avogadro's number - Avagadro sayısı (1 mol maddedeki molekül sayısıdır. 6.02x1023 molekül.)
*Aberration-aberasyon (Bir aynadaki arıza veya ışınların lensten geçtikten sonra bir noktada toplanamaması, odaklanamaması.)
*Absolute temperature scale-mutlak sıcaklık skalası (Sıcaklığın sıfır olduğu nokta. Sıcaklık derecedeki bölmelendirilmiştir. Birimi Kelvin.)
*Absolute zero-Mutlak sıfır (En düşük sıcaklık değeri; 0 K, -2730C, or -4590F.)
*Absorption spectrum-soğurma spektrumu (Bazı dalga boylarının gaz ortamları tarafından soğurulması.)
*Acceleration-ivme (Hızın zamana göre değişimi.)
*Activity-aktiflik (Bir çekirdeğin zaman bağlı olarak bozunması.)
*Alloy-Alaşım (Metallerin karışımı.)
*Alpha (a) radiation-Alfa radyasyonu (Bir çekirdeğin ortama alfa parçacıkları (helyum çekirdekleri) salması)
*Alpha particle-Alfa parçacığı (Çekirdeğinde 2 proton ve 2 nötron bulunduran parçacık.)
*Ampere-Amper (SI bbirimlerinde elektrik akım birimi, saniyedeki 1 coulomb luk yük akışı.)
*Amplitude-Genlik (Periyodik bir harekette denge konumundan maksimum uzaklık.)
*Angular momentum-Açısal momentum (Dönme momentumu. Bir nokta veya eksen etrafında dönen bir cismin açısal momentumu, çizgisel momentumunun dönme noktasına olan uzaklığı ile çarpımıdır. Dönen cisim bir hacime sahipse eylemsizlik momenti ile dönme hızının çarpımıdır.)
*Antinode-antinode (Duran bir dalganın bir hali, dalga girişimlerinin maksimum yerdeğiştirmeyi yapması:genlik.)
*Antiparticle-antiparçacık (A subatomic particle with the same-size properties as those of the particle although some may have the opposite sign. The positron is the antiparticle of the electron.)
*Astigmatism-Astigmatizm (Bir aynadan yansıyan veya lensten geçen ışık demetinin, ayna veya lensteki bir hatadan dolayı genişlemesi.)
*Atom (Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük birim elemanı. Atom bir çekirdek ve onu çevreleyen elektron bulutundan oluşur.)
*Atomic mass-Atomik kütle (Atomik kütle biriminde atomun kütlesi, atomun çekirdeğindeki proton ve nötronların kütlelerini toplamı.)
*Atomic mass unit-Atomik kütle birimi (Atom ağırlıklarının nötr durumdaki karbonun atomunun ağırlığının yani nötron ve protonların toplam ağırlıklarının 1/12.)
*Atomic number-Atom numarası (Bir atomun çekirdeğindeki toplam proton sayısı veya atomun nötr durumundaki toplam elektron sayısı. Bu numarası atomun periyodik çizelgedeki yerini tanımlar.)
*Average speed-Ortalama hız (alınan toplam yolun toplam zamana oranı.)






B-


*Bernoulli's principle-Bernoulli prensibi (Bir sıvının akış hızı artıkça uygulayacağı basıncın azalacağını ifade eder.)
*British thermal unit-İngiliz ısı birimi (1 pound suyun sıcaklığını 1 Fahrenheit artırmak için gerekli olan ısı miktarı.)
*baryon-baryon (Spinleri 1U2, 3U2, 5U2, . . . nin katları şeklinde olan hadronlardır. Yaygın olarak bilinen hadronlar proton ve nötrondur.)
*beats-girişim (Frekansları birbirine yakın iki dalganın genliklerinin üst üste gelmesi durumudur. Üst üste binen dalgaların ortak frekansı iki frekans arasındaki değişim kadardır.)
*beta (b) radiation-beta ışıması (Çekirdeğin ortama elektron veya pozitron salarak yaptğı birtip ışımadır) (antielectronlar)
*beta particle-beta parçacığı (Radyoaktif bir maddenin ortama salmış olduğu elektron.)
*binding energy-bağlanma enerjisi (Çekirdeği parçalamak için gerekli olan enerji veya Bir sisteme bağlı olan parçacağın sistemden ayıracak olan enerjidir.)
*black hole-kara delik (Kütlesel çekim kuvvetinin çok büyük olduğu hatta ışığı bile kendine çekebilen çok küçük kütleli sönmüş yıldızlardır.)
*bottom (The flavor of the fifth quark.)
*buoyant force - The upward force exerted by a fluid on a submerged or floating object. (See Archimedes' principle.)





C-



*Celsius temperature-Celcius sıcaklığı (Suyun donma ve kaynama noktaları arasının 100 eşit parçaya bölünmesini ifade eden sıcaklık skalası.)
*Coercitive-Zorlama (Malzemenin, magnetik alandan etkilenerek içindeki magnetik momentlerini dış magnetik alana paralel hale getirmeye zorlanması.)
*Coriolis force (Dönen referans çerçevesinde ortaya çıkan hayali bir kuvvet. Hortum içindeki rüzgarın yönünü belirleyen kuvvettir.)
*calorie-kalori (1 gram suyun sıcaklığını 1 Celcius artırmak için gerekli olan ısı miktarı.)
*camera obscura-kamera deliği (Sanatçılar tarafından görüntüler elde etmek için bir duvarında küçük bir delik olan oda.)
*cathode ray-katot ışınları (Havası alınmış bir tüp içinde negatif elektrottan hareket eden elektron.)
*center of mass-kütle merkezi (Bir nesnenin kütle denge noktası.)
*centi-santi - 1/100 birimidir. 1 santimetre=1m/100
*centrifugal force-merkezkaç kuvvet (Dönen sistemlerde, sistem içindekileri etkileyen sanki kuvvet. Dönen sistem içindeki bir cisme etki eden kuvvet dönme eksenine dik ve yarıçap doğrultusundadır.)
*centripetal-merkezcil (merkeze doğru olan anlamındadır.)
*centripetal acceleration-merkezcil ivme (Bir daire çevresinde dönen nesnelerin merkeze doğru yönelmiş olan ivme. r yarıçaplı daire çevresinde dönen cisim sabit bir çizgisel hıza sahipse merkeze yönelmiş olan ivmenin büyüklüğü v2/r dir.)
*centripetal force-merkezcil kuvvet (Bir nesnenin yönünü değiştiren kuvvet. Çizgisel hızı sabit olan daire çevresinde dönen cisme etki eden merkeze doğru olan kuvvet mv2/r.)
*chain reaction-zincirleme reaksiyon (Parçalanan bir çekirdeğin diğer çekirdeklerin parçalanmasına neden olması.)
*change of state or phase-durum veya faz değişmesi (Maddenin bir durumdan diğer duruma geçmesidir. Katı halden sıvı hale veya sıvı halden gaz haline geçiş.)
*charge-yük (Birbirleri ile elektriksel etkileşmeyi sağlayan nicelik.)
*charged-yüklü (Pozitif veya negatif yüklü olma durumu.)
*charm-çekici (Dördüncü kuarkın rengi.)
*chromatic aberration-kromatik hata (Işığın farklı renklerinin (dalga boyları) değişik şekilde odaklanmasına neden olan lenslerdeki bir hata.)
*coherent-uyumlu (Birden fazla kaynaktan çıkan dalgaların aynı dalga boyuna ve faza sahip olmaları durumu.)
*complementarity principle-tamamlayıcı yasalar (Atomik düzeydeki özelliklerin tam olarak verilmesi. Elektron veya foton hem dalga hemde parçacık özelliği göstermesidir.)
*complementary color-tamamlayıcı renk (Beyaz rengi oluşturacak renklerin karışımı.)
*complete circuit-tam devre (Bir bataryanın bir ucundan diğer ucuna kadar akımın akmasının sağlanması.)
*compound-bileşik (Kimyasal elementlerin karıştırılması ile oluşan özellikleri elementlerin özelliklerinden farklı olan madde.)
*conduction, thermal-ısı iletimi (Atomların veya moleküllerin birbirleri ile çarpışması sonucunda ortaya çıkan ısısal enerjinin yerdeğiştirmesi.)
*conductor-iletken (İçinde elektrik yükünün veya ısının kolayca hareket edebildiği malzemeler. Metaller iyi bir iletkendirler.)
*conservation of angular momentum-Açısal momentumun korunumu (Bir sistemin net dış dönme momenti sıfır ise sistemin açısal momenti değişmezdir.)
*conservation of charge-yük korunumu (İzole edilmiş bir sistemin toplam yükü korunumludur.)
*conservation of energy-enerji korunumu (İzole edilmiş bir sistemin enerjisi değişmez.)
*conservation of mass-kütlenin korunumu (Kapalı bir sistem içinde toplam kütle kimyasal olaylar olsa dahi değişmez.)
*conservation of momentum-momentumun korunumu (Bir sisteme etki eden dış kuvvetlerin toplamı sıfır ise toplam çizgisel momentum korunur.)
*conserved-korunumlu (Fiziksel bir niceliğin çeşitli çerçeveler içinde değişmez olduğunu tanımlar.)
*convection, thermal-ısısal taşınma (sıvılar içindeki ısısal enerjinin taşınması, sıvının bir kısmının soğuması diğer kısmının ise sıcaklğılının artması ile olur.)
*coulomb (elektrik yükünün SI(Standart de Internationale) birim sistemindeki değeri 6.24x1018 protons.)
*covalent bonding-kovalent (eş)bağlanma (Atomların birbirlerine, elektronlarını paylaşarak bağlanmalarıdır.)
*crest-tepe (Bir dalganın bozunmasında ortaya çıkan pik.)
*critical angle-kritik açı (Yansıyacak bir yüzeye gelen ışının yüzey içinde kalmadan yüzeyden yansıyabileceği açı değeri.)
*critical chain reaction-kritik zincirleme reaksiyon (Peşpeşe parçalanma olayının başlayabilmesi için nötronun diğer parçaları etkileyerek parçalanmalarını etkileyeceği reaksiyon.)
*critical mass-kritik kütle (Reaksiyonun bitmemesi için gerekli olan minimum kütle miktarı.)
*crystal-kristal (Atomların veya moleküllerin üç boyutta periyodik yerleşim gösterdikleri malzemeler.)
*curie (Saniyede 3.7x1010 tane parçacığın yokolduğu bir radyoaktif birimi.)
*Curie temperature-Curie sıcaklığı (Magnetik malzemelerin ferromagnetik fazdan paramagnetik faza geçtikleri sıcaklık.)
*current-akım (Birimi (SI) Amper olan elektrik yüklerinin hareketidir.)
*cycle-tekrarlanım (Aynı hareketin tekrar yapıldığı durumları açıklamak iiçin kullanılır.)




D-



*Dispersion-bozulma (Işığın renk spektrumuna ayrılması. Işığın frekansından veya dalgaboyundan dolayı hızının değişmesi.)
*Doppler effect-Doppler etkisi (Periyodik bir dalganın, gözleyici, kaynak veya her ikisinin birden hareketinden dolayı frekansındaki değişim.)
*daughter nucleus-evlat çekirdek (Bir çift çekirdeğin radyoaktif bozunmasından dolayı ortaya çıkan çekirdekler.)
*definite proportions, law of-oran yasası (İki veya daha fazla elementin, kütleleri oranları sabit olmak üzere birleşik oluşturulması.)
*density-yoğunluk (Malzemelerin, kütlelerinin hacmine oranını veren bir tür özelliği.)
*diaphragm-diyafram (Bir lensten geçen ışığın miktarının ayarlandığı açılır-kapanır bir kapı.)
*diffraction-kırınım (Dalganın bir kapıdan veya bir engel çevresinden geçerken saçılmasıdır.)
*diffuse reflection-değişmiş yansıma (Pürüzlü bir yüzeyden ışınların yansımasıdır. Yansıyan ışın geldiği açıdan farklı açıda yansır.)
*diopter-diopter (Bir ayna veya lensin odaklama ölçüsü, odaklamanın tersinin uzunluğu metre cinsinden verilir.)
*disordered system-düzensiz yerleşmiş sistem (Diğerlerine göre yerleşiminde farklılaşmalar olan bir sistem.)
*displacement-yerdeğiştirme (Dalga hareketinde (veya titreşicide) kaynaktan (veya nesneden) denge konumundan olan uzaklık.)



E-


*efficiency-etkinlik (Enerji girişine göre yapılan iş oranıdır. İdeal ısı makinesinde Carnot etkinliği 1 - Tc/ Th.)
*elastic-elastik (Bir çarpışma veya etkileşme sonucunda kinetik enerjinin korunumudur.)
*electric field-elektrik alanı (Bir yükün çevresinde oluşan ve bu yükün alanındaki yüklü parçacıklara etki eden kuvvettir.)
*electric potential-elektriksel potansiyel (Elektriksel potansiyel enerjinin yüke oranına denir. 1 Coulomb luk pozitif yükü referansın sıfır olduğu bir noktadan herhangi bir noktaya getirilmesi esnasında yapılan iştir.)
*electric potential energy-elektriksel potansiyel enerji (Yüklü bir parçacığı uzayın bir noktasından başka bir noktasına götürmek için yapılan iştir.)
*electromagnet-elektromagnet (Demir çekirdeği saran telden oluşan bir magnettir. Elektromagnet, demir çekirdeği saran iletkene akım verilerek kullanılabilir.)
*electromagnetic wave-elektromagnetik dalga (Elektrik ve magnetik alanların titreşiminden ortaya çıkan bir dalga. Elektromagnetik dalga boşlukta ışık hızıyla hareket eder.)
*electron-elektron (Atomun temel parçacığı, bir leptondur.)
*electron capture-elektron yakalanması (Bir atomun iç kabuklarındaki bir elektronun çekirdek tarafından yakalanarak yok olmasıdır. Oluşan evlat çekirdek nükleon ile aynı sayıda fakat bir proton eksiktir.)
*electron volt-elektron volt (Potansiyel farkı 1 volt olan bir gerilim bölgesine düşen elektron veya protonun sahip olduğu enerjidir. 1.6 x 10-19 joule.)
element-element (Farklı kimyasal özellikleri olmayan en küçük madde.)
*emission spectrum-yayınım spektrumu (Atomun ısı veya elektrik akımı verilerek ortama değişik dalga boylarını yaymasıdır.)
*entropy-entropi (Bir sistemin derecesini belirten bir ölçü. Termodinamiğin ikinci yasası izole edilmiş bir sistemin entropisinin artacağını belirtir.)
*equilibrium position-denge konumu (Cismin üzerindeki net kuvvetin sıfır olduğu konumdur.)
*equivalence principle-özdeşlik yasası (Uniform çekim alanındaki sabit ivme.)
*ether-eter (Işığın yayıldığı hipotez ortamı.)
*exclusion principle-dışarlama ilkesi (İki tane elektronun kuantum sayılarınından en azından birinin farklı olmasıdır. Bu ilke proton, nötron ve baryonlara uygulanır.)





F-


*Fahrenheit temperature-Fahrenheit sıcaklığı (Suyun donma ve kaynama noktalarını 32 ve 212 değeleri arasında 180 bölmeye ayıran sıcaklık skalası.)
*field-alan (Uzay içeisinde belili bir yerin değerinin olması. Elektrik, yerçekim ve manetik alanlarına bakınız.)
*first postulate of special relativity-özel göreliliğin birinci yasası (Eylemsiz gözlem çerçevesinde fiziğin bütün yasaları değişmezdir.)
*fission-ayrışma (Ağır bir çekirdeğin hafif iki veya daha fazla çekideğe ayrılması.)
*flavor-tip/renk (quark ın tipi: yukarı, aşağı, acayip, renk, aşağı, alt veya üst.)
*fluorescence-fluoresans (Malzemenin morötesi ışığa maruz kalması durumunda görünür ışık yayması olayı.)
*focal length-odaklama uzunluğu (Ayna veya lensten odaklama noktasına olan uzaklık.)
*focal point-odaklama noktası (Ayna veya lensin optik eksenine paralel olarak ışınları odaklamasıdır.)
*force-kuvvet (İtme veya çekme. İzole edilmiş nesnelerin ivmeye sahip olmaları durumu. Birimi SI birim sisteminde Newton dur.)
*frequency-frekans (Belirli bir zaman diliminde tekrarlanan olayların sayısıdır. Periyodun tersidir. Birimi Hertz dir.)
*fundamental frequency-temel frekans (Bir sistemin salınım yapabileceği minimum fekans değeri.)
*fusion-birleşme (Hafif iki veya daha fazla çekirdeğin biraraya gelerek daha ağır çekirdek oluşturmaları.)