AĞRI
İsmi
sınırları içindeki “Ararat” dağından alır. Çok eski çağlarda yeryüzü
korkunç bir su baskınınına uğradı.(Nuh Tufanı) Nuh peygamber bütün
canılardan bir çifti alarak bir gemiye bindirdi. Gemi Cudi (İslam
kaynaklarına göre) (Hristiyan kaynaklarına göre de Ararat – Ağrı)
dağına kondu. Ararat, önce aran sonra da Ağrı adını aldı.
AKSARAY
Selçuklu
Sultanı İzzettin Kılıçarslan, şehirde cami, medrese, kümbetler ve büyük
ve beyaz bir saray yaptırdı. Şelir “Aksaray” adını işte bu beyaz
saraydan aldı.
AMASYA
Amasya şehrini tarihçi Strabon’a göre Amazon karalı Amasis kurdu ve ona Amasis kenti anlamına gelen “Amasesia” ismini verdi.
AYDIN
İlk
olarak Argoslar tarafından kuruldu. Anadolu beylerinden Aydınoğlu
Mehmet bey’den aldı. Aydın, Mehmet beyin babasının ismidir.
ARTVİN
İskitler tarafından kuruldu. Artvin sözü iskitçe’dir.
ANTALYA
MÖ
ll.ci yüzyılda Bergama karalı Attalos ll tarafından kuruldu. Şehir
önceleri ismini kurucusundan aldı ve Attaleia adıyla anıldı. Daha sonra
bu isim Adalia, Antalia ve en son Antalya şekline dönüştü.
ANKARA
İslam
kaynaklarında Ankara’nın adı Enguru olarak geçer. Kimilerine göre
Ankara sözü Farsça “Üzüm” anlamına gelen Engür’den, ya da Yunanca’da
Koruk anlamına gelen”Aguirada’dan türemiştir.
Bazılarına
Hint-Avrupa dillerindeki “Eğmek” anlamına gelen Ank ya da Sankskritçe
de; “Kıvrıntı”,, anlamına gelen ankaba’dan veya Latince’den çengel
anlamına gelen uncus’dan türediği ileri sürülmektedir. Frig dilinde Ank
“engebeli, karışık arazi anlamına gelir.” Şehrin diğer isimleri;
Ankyra, Ankura, Ankuria, Angur, Engürlü, Engürüye, Angare, Angera,
Ancora, Ancora ve son olarak Ankara şeklini almıştır.
ANTAKYA
MÖ
300 yıllarında Makedonya Kralı Seleukoz bu yörede Antakya’yı kurdu ve
şehre babasının ismi olan Antiokhia adını verdi. Zamanla büyüyen kent,
başkent halini aldı.
AFYONKARAHİSAR
Afyon
türkülerinde sık sık “Hisar” sözcüğü geçer. “Hisarın bedenleri çevirin
gidenleri” Bu hisar sözcüğünün Afyon türkülerinde sık sık yinelenmesi
nedensiz değildir. Eski adı Akroenos olan şehri Selçuklular uzun süren
bir kuşatmadan sonra ele geçirdiler. “Hisar” kuşatma anlamına gelir.
Acılarla elde edilen yere “Karahisar” dediler ve orada, kara taşlardan
bir kale kurdular. Onaltıncı yüzyılda bölgede afyon yetiştirlmeye
başlayınca, Karahisar’ın başına bir de Afyon eklendi ve şehir
“Afyonkarahisar” adını aldı.
ADAPAZARI
Bu
ilimize Adapazarlılar kasaca Ada der. Çünkü Sakarya ve Çark suyu
arasında yer alan şehir, tıpkı bir adayı andırır. “Pazar sözüne
gelince: Burası onyedinci yüzyılda yörenin Pazar yeriydi. İşte,
Adapazarı bu iki sözcüğün “Ada” ve “Pazar” sözcüklerinin birleşmesinden
oluştu. Adapazarı, Sakarya ilimizin merkezidir
BURSA
Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başkentidir. Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusias’ın adı verildi. (MÖ:ll.yüzyıl)
BURDUR
Eski adı Askaniya’dır. İsmini yanında kurulmuş olduğu Burdur gölünden alır.
BOLU
Önceleri
Bithynion Romalılar döneminde ise Claudiopolis adı verildi. Türkler
burayı alınca Claudiopolis sözcüğünü kısaltıp sadece polis dediler.
Daha sonra bu da halk dilinde değişerek Bolu oldu.
BİTLİS
Kimi
tarihçilere göre, “Bageş” ya da “Pagiş” sözcüklerinden türemiştir.
Kimilerine göre de Büyük İskender’in komutanı “Lis” ya da “Badlis”
burada bir kale kurmuş. Bitlis sözcüğü bu komutanın isminden
kaynaklanıyormuş.
BİNGÖL
Buradaki bir çok göllerden dolayı bu isim kendisine verildi.
BİLECİK
Bizanslılar döneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı. Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak adını verdi.
BAYBURT
Eldeki kaynaklara göre kasabanın ortaçağdaki adı “Paypert” ya da “Pepert” idi. Bayburt adı buradan gelmektedir.
BALIKESİR
Şehrin
adının eski hisar anlamına gelen Paleokastio’dan türediği
sanılmaktadır. Halk arasında dolaşan bir söylentiye göre de balı çok
anlamına gelir. Çünkü Kesir Arapça’da çok anlamına gelmektedir
Çanakkale
Marmara
ve Ege denizlerini birleştiren Boğaz’daki şehir ve kasabaların en
büyüğü ve il merkezidir. Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde
kurulmuştur. Burada denizini şekli tıpkı bir çanağı andırır. Bugünkü
ismini buradan alır.
Çankırı
İlkçağda
“Gangra” kalesinin eteğinde kuruldu. İsmini Gangra kalesinden alan
Çankırı’ya yakın zamana kadar Çangırı ve Çenğiri deniliyordu.
Çorum
Rivayete göre Çoğurum kelimesinden türetilmiştir. Bu da bölgede zamanında Rumların çoğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır.
Diyarbakır
Bakır
ülkesi anlamına gelmektedir. Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekir’dir.
Bekir’in memleketi anlamına gelir. Bunun nedeni de Bekir b. Va’il adlı
Arap göçebe boyunun buraya yerleşmiş olmasından kaynaklanır.
Diyarbakır’ın eski adı Amid veya Amed’dir. Dede Korkut kitabında Amid’e
Hamid de denilmiştir.
Denizli
Deniz-ili
kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. İl eski Türkçe’de ülke,
memleket anlamına gelir. Yani deniz memleketi denilir.
Edirne
Romalılar
döneminde imparator Hadrianus tarafından kurulduğu için şehir
“Hadrianopolis” dını alır. Hadrianus’un şehri anlamına gelen bu sözcük,
sonradan değşimlere uğrayarak Edirne halini aldı.
Elazığ
1834
yılında Mezra denilen yerde kuruldu.1862 yılında buraya o sıradaki
padişah Abdülaziz’in onuruna “Mamuretülaziz” adı verildi. Bu ismi uzun
bulan halk onu Elaziz olarak kısalttı. 1937 yılında Elazığ’a çevrildi.
Elazığ
Erzincan ovasından adını alır. Ezirgan diye halk tarafından söylenir. Buranın eski adı Eriza’dır.
Erzurum
Ardı
Rum kelimesinden gelir. Yani Rum toprağı demektir. Diğer bir rivayete
göre de Selçuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir. Erzen darı demektir.
Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır.
Eskişehir
Eski
adı Doylaion’dur. 1080 yılında Türkler burayı ele geçirdi. 1175 yılında
burasını Bizans geri aldı. Kılıçarslan bu şehri daha sonra geri alınca,
ona “Bizim eski Şehrimiz” anlamına gelen Eski Şehir adını verdi.
Gaziantep
Şehrin
eski adı Ayıntab’dır. Kelime anlamı, pınarın gözü demektir. Halk bunu
Antep olarak değiştirmiştir. Halk Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı
başarılı bir savaş verince 6 Şubat 1921’de çıkartılan bir yasayla Gazi
ünvanı verildi.
Gümüşhane
Burada daha önceleri gümüş madenleri olduğundan, bu şehre Gümüşhane denilmiştir
İstanbul
MÖ. 658 yılında Megara kralı Byzas tarafından kurulduğundan bu şehre kurucusundan dolayı Bizantion adı verilmiştir.
Roma imparatoro Marcus Avrelius döneminde imparatorun manevi babasının adıyla “Antion” olarak anıldı.
Bizans
İmparatoru Konstantin bu şehri yeniden kurunca buraya kendi adını
verdi. Şehre “Konstantin veya Konstanpolis” adı verildi. Araplar
“Kostantiniye, Romalılar Konstantinopolis” demişlerdir. Daha sonra bu
ismin kısaltılmış şekli olan “Stin-polis” deyimi kullanıldı. İşte
İstanbul bu “Stin-Polis” şehrinden türetildi.
Türkler burayı alınca Müslüman şehir anlamında “İslambol” adını verdiler. Fakat daha sonra İstanbul olarak değiştirildi.
İzmir
Şehrin
asıl adı “Smyrna”dır. İzmir kelimesi smyrna’nın halk arasındaki
kullanış şeklidir. Homeros destanlarında bu kent ismini Kıbrıs Kralı
Kinyras’ın kızı Smyra’dan alır ve tanrıça Artemis İzmirli’dir. Kimi
kaynaklara göre de, İzmir şehrini ilk kuran Hititler değil,
Amazonlar’dır. (Hititler de buraya Navlühun adını vermişlerdir.
Karaman
İlk
ismi Laranda’dır. Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi.
Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı
verildi.
Kahramanmaraş
Asıl
adı Markasi’dir. Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir. Kurtuluş
savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından
meclis tarafından ll Şubat 1922’de kahraman ünvanı verildi.
Kars
MÖ:
130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre kars adı
verilmiştir. Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yününden
yapılan elbise veya şal kuşağı anlamına gelir.
Kastamonu
Şehrin
eski adı “Tumana”dır. Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim
yerleşti. İşte Kastamonu Gas ve Tuman’ın birleşmesinden meydana
gelmiştir.
Kayseri
Romalılar
Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani İmparator
şehri anlamına gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı
Kırşehir
Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur.
Kocaeli
Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi.
Konya
İsa’dan
önce 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St. Paul burayı
ziyaret etti ve şehir önemli bir dinsel merkez olarak gelişti. Bu
nedenle Hıristiyanlar ona, “İsa’nın tasviri” anlamına gelen “ikonyum”
adını verdiler. Abbasiler burayı alınca “Kuniye’ye” çevirdiler. Türkler
bu ismi Konya olarak değiştirdi.
Kütahya
Frigler buraya “Katyasiyum veya Katiation” adını vermişlerdir. Daha sonra yöre halkı buraya Kütahya demiştir
Malatya
Hititler döneminde buranın adı “Meliddu”dur. Halk tarafından Malatya olarak değişmiştir.
Manisa
Yunanca Magnesya’dan gelmiştir. Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler.
Mardin
Mardin
adı Süryanice’de Marde’den geldiği rivayet edilir. Romalılar “Maride”
Araplar ise “Mardin” adını vermişlerdir. Diğer bir rivayet göre ise
kürtçedeki Mer-din yani erkek, yiğit–görmek kelimesinden geldiği
söylenmiştir.
Muğla
Eski adı “Mobolla”’dır. Türkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir.
Muş
Bir
rivayete göre süryanice’deki suyu bol anlamına gelir, Muşa’dan diğer
bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu “Muşet’den gelmiştir
Niğde
İlkçağda
bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini
vermişler. Arap kaynakları şehre “Nekide veya Nikde” demişlerdir. Halk
ise şehre Niğde adını vermiştir.
Nevşehir
Onsekizinci
yüzyıla kadar şehir bir köydü ve adı “Muşkara” idi. Daha sonra
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa köyünü geliştirdi ve yeni şehir anlamında
Nevşehir adını verdi.
Ordu
Eski adı “Kotyora”dır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır.
Rize
Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır.
Sakarya
Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır
Samsun
Eski adı “Amisos”dur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir.
Sivas
Adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır.
Siirt
Siirt
adının Keldani aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir.
Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir.
Tekirdağ
Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır.
Tokat
Eski adı “Komana Pontika”idi. Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir.
Trabzon
“Trapezus” sözcüğünden gelir. Anlamı dörtköşe’dir.
Tunceli
Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir. Yani tunçülkesi demektir.
Uşak
Çocuk
veya genç adının halk dilinden söylenişidir. Bazı rivayetlere göre ise
uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği
söylenmiştir.
Urfa
Eski adı
“Orhoe veya Orhai”dir. Dah sonra Araplar tarafından “Roha”ya
çevrilmiştir. Bir diğer rivayete göre ise Kürtçeden gelmekte olup Roha
yani güneş demektir. Şehir Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından
kuruldu.
Van
Van’ı Asur
kraliçesi Semiramis kurdu. Bundan dolayı şehre “Şahmirankent” adı
verildi. Daha sonra Persler döneminde buraya Van adında bir vali geldi
ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi.
Alıntıdır
En son kahany tarafından Ptsi 6 Nis. 2009 - 23:04 tarihinde değiştirildi, toplamda 1 kere değiştirildi (Sebep : alıntı eklendi)
________________________________________________________________
Uzun bir tartışma her iki tarafında haksız olduğunun delilidir - Voltaire
Anasayfa
Konu: Şehirlerin Adı Nereden Geliyor? 
Paz Nis. 19, 2009 3:00 pm
