PSİKOLOJİ-BELLEK VE BELLEK SÜREÇLERİ

BELLEK VE BELLEK SÜREÇLERİ

Bellek (hafıza):Geçmiş bir olayı ya da bir bilgiyi zihinde tutma ve hatırlama yetisidir.

BELLEĞİN TÜRLERİ

1-KISA SÜRELİ BELLEK:
Bu bellek türü,gerekli olan bilgiyi kısa bir süre için akılda tutmayı ve hatırlamayı sağlar. Bilgileri birkaç dakika için depolar, kullandıktan sonra da artık işe yaramayacağı için saklamaz.
Örneğin;arayacağımız bir tel. numarasını rehberden bulur arar ve tekrar unuturuz.
Bilgilerimizin kısa süreli bellekte daha fazla kalmasını sağlamak için “tekrarlama” ve “gruplama”dan yararlanırız.
Örneğin 325146878 gibi bir sayıyı 325 146 878 şeklinde gruplamak hatırlamamızı kolaylaştırır.
2-UZUN SÜRELİ BELLEK:
Bilgiyi beceriyi saatler,günler,aylar ve yıllarca zihinde tutar ve hatırlamayı sağlar. Uzun süreli belleğe bilgiler kısa süreli bellekten geçer. Bu bellekte bilgiler kullanıldıktan sonra atılmaz,saklanır.
Örneğin,birinci sınıftaki öğretmenimizin adı uzun süre belleğimizde kalmıştır.

KISA SÜRELİ BELLEK İLE UZUN SÜRELİ BELLEK ARASINDAKİ FARKLAR:
1-Kısa süreli belleğin kapasitesi dardır, uzun süreli belleğin ise geniştir.
2-Kısa süreli bellekte bir bilgi kaybolmuşsa,gerçekten kaybolmuştur, uzun süreli bellekte durum böyle değildir.
Uzun süreli bellekte bilgi örgütleme ilkeleri:
Birey bilgiyi edinirken,bunu kendine göre örgütleyebilir. Bu örgütleme biçimi önceden bilinen bir düzene ya da akla uygunsa,bu durum hatırlamayı kolaylaştırır.
Bilgi edinirken içinde bulunulan ortam, hatırlama anındaki ortama ne kadar çok benzerse,bellek görevini o kadar kolay yapar.
Örn.Piknikte tanıştığımız bir kimseyi parkta yürüyüş yaparken daha kolay,evlendirme dairesinde ya da konser salonunda daha zor tanırız.
Bütün bunlar bilgilerin anlam ilişkileri yönünden örgütlenmiş ve belli bir ilişkiler çevresi içine yerleştirilmiş olduğunu gösterir.
BELLEĞİN TEMEL İŞLEMLERİ:
Belleğin kodlama,saklama ve çağırma olmak üzere üç aşamalı bir işlemi vardır.

HATIRLAMA VE TANIMA:
Öğrenilmiş olan bilgi ve becerilerin saklanıp yeniden canlanmasına hatırlama denir.
Tanıma;Bir nesnenin önceden görülmüş,öğrenilmiş ya da edinilmiş olduğunun farkına varmak demektir.Örn.Çoktan seçmeli test türündeki sınavlarda doğru cevabı bulmak tanımadır. Klasik sınavlarda sorulara cevap vermek ise hatırlamadır.

UNUTMA:Önceden öğrenilmiş olan herhangi bir şeyi hatırlama veya tanıma gücünün geçici ya da sürekli olarak yitirilmesine unutma denir.

UNUTMA NEDENLERİ:
1-Beyinde hücre kaybının olması protein sentezinin olmaması
2-Geriye ket vurma;yeni öğrenilenlerin daha önce öğrenilmiş olanları unutturmasıdır.
3-İleriye ket vurma;Önce öğrenilenlerin yeni öğrenilecek olanları unutturmasıdır.
4-Öğrenilenlerin kullanılmaması
5-Baskı altında tutma(bilinçaltına itme)

UNUTUMAYI GÜÇLEŞTİREN NEDENLER:
1-Öğrenmenin yeterli olması
2-Öğrenilenlerin anlamlı olması
3- Öğrenmeden sonra dinlenilmesi (uyumak gibi)
4-Tekrarlar yapılması


BELLEK BOZUKLUKLARI:
Bellek yitimi(amnezi):Sarsıntı yüksek ateş,beyin zedelenmesi,baskı gibi nedenlerle hatırlama gücünün bir kısmının yada tümünün yitirilmesidir.
Belleğine yeni bilgiler işleme yeteneğinde bir bozukluk olan kişide, geleceğe yönelik bellek yitimi var demektir.Eski anılarla ilgili abartılmış bir bellek yitimi ise geçmişe yönelik bir bellek yitimi diye adlandırılır.
Beyinde belirli bölgelerde kan akışındaki kısa süreli aksamalar,geçici genel bellek yitimine yol açabilir.Bazı bellek yitimleri,beyindeki hasar ve hastalıklardan ayrı olarak daha çok psikolojik kaynaklıdır.(hipnoz,gerilim gibi)
Kişinin saatlerce hatta haftalarca evinden uzaklaştığı,füg durumu hem psikolojik hem de organik modellerle açıklanabilir.
Belleğin çarpıtılması(paramnezi);bilinçsizce yapılan uydurmaların yanı sıra geriye yönelik çarpıtmaları da içerir.
Anıların bilinçli bir biçimde süslenmesi,dejavu;daha önceki bir yaşantıyı gerçekdışı olarak,tanımama durumu olan jamais vu gibi olgularda belleğin psikolojik özellikleri olarak düşünülebilir.
Olağanüstü yüksek bellek kapasitesi (hiperamnezi) ne de rastlanabilir.



.